Produkty regionalne
CIAPKA
Składniki:
Kapusta biała 2 kg., ziemniaki 1 kg., słonina 25 dkg., czosnek 2 ząbki, cebula, liść laurowy, ziele angielskie 3 ziarna, ocet 2 łyżki, sól, pieprz, do smaku można użyć popularnych skondensowanych przypraw.
Przygotowanie:
Kapustę poszatkować i ugotować na osolonej wodzie. Słoninę pokroić w kostkę i usmażyć na lekko złoty kolor. Dodać cebulę i czosnek drobno pokrojone, a następnie usmażyć na lekko szklący wygląd. Ugotowaną kapustę odcedzić. Wlać 1 szklankę wody, wymieszać dodać zioła i ocet, poczym chwilę „udusić". Ziemniaki stłuc. Do kapusty dodać ziemniaki, wlać słoninę z cebulą i czosnkiem, wszystko wymieszać i doprawić.
HULAJDY
Składniki:
ziemniaki 1 kg., mleko 1 l
Przygotowanie:
Ziemniaki zetrzeć na tarce. Odcedzić i wycisnąć nadmiar wody. Z suchej masy formować kulki. Zgotować wodę, posolić i wrzucać uformowanie kulki. Gotować 20 minut. Wyjąć i zalać na talerzu gorącym mlekiem.
KLUSKI TLONE
Składniki:
mąka żytnia 0,5 kg., słonina 10 dkg., woda wrząca 0,5 l, sól.
Przygotowanie:
Mąkę przesiać i zarumienić na jasno żółty kolor, często mieszkając. Gdy są grudki przesiać przez sito, wsypać do garnka, dodać sól. Zalać wszystko wrzącą wodą szybko mieszkając i dokładnie rozcierając. Ciasto musi być gęste. Po dodaniu wody pozostawić ciasto pod przykryciem 15 minut. Słoninę pokrojoną w kostkę należy stopić. Można dodać słodką śmietanę i zagotować z tłuszczem. Formować łyżką kluski i polewać roztopioną słoniną.
MIODY
Ze względu na dużą lesistość, stosunkowo dużą ilość drzew owocowych i dzikich kwietnych łąk, Powiat Chrzanowski słynie z produkcji miodu. Na tym terenie pszczelarze produkują miody różnego gatunku.
Miód akacjowy
Miód akacjowy jest ze wszystkich najsłodszy - tak, jak słodki jest zapach akacji zamknięty w słoju ku radości słodzenia wielu potraw. Stosowany w leczeniu nadkwasoty żołądka, schorzeń nerek, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz zaburzeń przewodu pokarmowego. Jedyny miód, który mogą spożywać chorzy z lekkimi postaciami cukrzycy (nieinsulinozależni) ponieważ zawiera fruktozę. Ze względu na łagodny smak polecany jest szczególnie dla dzieci .
Miód lipowy
Pracowite pszczoły zbierają jedynie w czasie kwitnienia lip. Dzięki temu jest tak czysty i posiada najprzyjemniejszy aromat. Zalecany przy przeziębieniach, anginie, zapaleniu oskrzeli, zatokach oraz w leczeniu nerwic, bezsenności, schorzeniach reumatycznych i dróg moczowych. Wykazuje działanie napotne, przeciwgorączkowe, uspakajające, wykrztuśne. Odznacza się wysoką aktywnością antybiotyczną.
Miód wielokwiatowy
Z kwiatów polskich łąk, lasów i gór pochodzi ten barwny miód, który jest jak bukiet świeżo zerwanych kwitnących darów natury. Zalecany w schorzeniach układu krążenia, wątroby, woreczka żółciowego i alergiach na pyłki kwiatowe. Z uwagi na dużą zawartość glukozy i fruktozy stanowi cenne źródło energii dla mięśnia sercowego. Uzupełnia niedobory witamin i biopierwiastków.
Miód nawłociowy
Miód nawłociowy pracowite pszczoły zbierają z pól pokrytych żółtym kwieciem nawłoci. Posiada lekko kwaśny smak i przyjemny aromat. Wykazuje działanie moczopędne i żółciopędne, przeciwzapalne i dezynfekujące. Stosowany w leczeniu układu moczowego, prostacie, dróg żółciowych oraz stawów.
Źródło: Powiatowa Rada Bartnicza w Chrzanowie.
Pszczelarze, u których można kupić miód:
Alwernia
1.Jan Irzyński tel. +48 12 283 19 21 akacjowy , rzepakowy , wielokwiatowy
2.Andrzej Ostrowski tel.+48 12 282 81 19 akacjowy, rzepakowy, lipowy,
wielokwiatowy nawłociwy,
3.Jerzy Wajda tel.+48 12 282 85 67 akacjowy, lipowy, spadź liściasta,
nawłociowy,
Babice
1.Władysław Krupa tel.+48 32 613 44 55 wielokwiatowy, nawłociowy, lipowy,
lipowy,
2.Zdzisław Grudzień tel.+48 32 613 43 38 wielokwiatowy, nawłociowy , lipowy
3.Kazimierz Halbina tel. +48 32 613 46 76 wielokwiatowy, nawłociowy, lipowy,
spadź liściasta,
Chrzanów
1. Jerzy Koszowski tel. +48 32 623 19 96 wielokwiatowy ,spadź iglasta, akacjowy,
lipowy,
2. Jerzy Oczkowski tel.+48 32 623 30 69 wielokwiatowy, akacjowy , lipowy , spadź
liściasta,
Libiąż
1.Mirosłw Malik tel. +48 32 627 21 76 wielokwiatowy,
2. Krystian Ziajka tel. +48 32 627 22 93 wielokwiatowy,
Trzebinia
1.Wacław Jurkiewicz tel. +48 32 611 00 27 wielokwiatowy , akacjowy , nawłociowy,
2.Włodzimierz Ochwat tel. +48 32 711 91 15 wielokwiatowy ,spadziowy liściasty.
POLEWKA Z KWAŚNEGO MLEKA
Składniki:
woda 0,5 l, kwaśne mleko 0,5 l, jajko, 1 łyżka mąki, koperek, sól
Przygotowanie:
Kwaśne mleko roztrzepać z mąką i wlać do gotującej się wody. Zagotować, posolić do smaku. Rozbić dokładnie jajko i wlać na gotujące mleko. Posypać pokrojonym koperkiem. Podawać z ziemniakami, chlebem lub grzankami.
WODZIANKA
Składniki:
1 marchew, pietruszka cała, suszony grzybek, masło, mąka, sól, czosnek.
Przygotowanie
Do wody dodać pokrojoną w plastry marchew, w całości wrzucić pietruszkę i grzybek. Wszystko ugotować do miękkości. Po ugotowaniu wyjąc pietruszkę. Zarobić zasmażkę na maśle, zagotować z wywarem i wrzucić czosnek pokrojony w kostkę. Podawać z ziemniakami bądź chlebem lub grzankami.
Ziemniaki po Cabańsku to bardzo specyficzna i niezwykle smaczna potrawa, która swoim aromatem i smakiem zdobyła uznanie nie tylko wśród mieszkańców Chrzanowa i okolic, ale też renomowanych, polskich i zagranicznych kucharzy, postaci polskiej estrady, jak również mieszkańców z różnych zakątków naszego kraju. Dla rodowitych Chrzanowian Ziemniaki po Cabańsku stanowią potrawę historyczną, a zarazem wciąż współczesną, kultywowaną przez młodzież i starsze pokolenie przy okazji wielu spotkań towarzyskich i uroczystości rodzinnych.
17 stycznia 2011r. decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ziemniaki po Cabańsku zostały wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych. Tym samym potrawa dołączyła do zacnego grona, w którym znajdują się znane w całej Polsce produkty takie jak min: oscypek, karp zatorski, kiełbasa lisiecka, jabłka łąckie, czy obwarzanki krakowskie.
Potrawa, której przepis przekazywany był z pokolenia na pokolenie, jest wyjątkowa nie tylko ze względu na skład, ale przede wszystkim ze względu na sposób przygotowania - w gronie rodziny i przyjaciół.
SKŁADNIKI POTRAWY:
Do sporządzenia potrawy w 10 litrowym garnku potrzebne jest: 5 kg ziemniaków, 1 kg kiełbasy, 70 dag boczku, 1/2 kg cebuli, 1/4 kg marchwi, 1 pęczek naci pietruszki, 1/2 średniej wielkości buraka
• ziemniaki należy obrać ze skórki i pokroić w ćwiartki lub plastry,
• cebulę pokroić w plastry,
• marchew pokroić w plastry,
• buraka pokroić na bardzo cienkie pół -plastry,
• natkę pietruszki należy drobno posiekać,
• boczek pokroić w plastry lub kostkę,
• kiełbasę pokroić w plastry lub kostkę,
• przygotować pojedyncze liście kapusty, które posłużą do przykrycia garnka,
• przygotować przyprawy: sól, pieprz.
UŁOŻENIE POTRAWY W GARNKU:
Należy przygotować garnek najlepiej gliniany bądź żeliwny. Spód garnka można wyłożyć skórami z boczku, które zapobiegną przypalaniu się potrawy od spodu bądź plasterkami słoniny. Następnie pokrojone składniki potrawy układamy warstwami w następującej kolejności: jako pierwszy składnik układamy ziemniaki, a następnie kolejno: cebulę, boczek, kiełbasę, marchew, burak, zieloną pietruszkę, sól oraz pieprz po czym kładziemy ponownie kolejną warstwę dokładnie wg w/w kolejności składników, aż do wyczerpania ilości przygotowanych składników. Każda kolejna warstwa ma zakryć poprzednią, przy czym burak, marchew i natkę pietruszki dodaje się w mniejszej ilości „do smaku", gdyż burak ma głównie na celu nadać różowe zabarwienie potrawie. Warstwy należy układać w garnku tak, aby ostatnią wierzchnią warstwą były ziemniaki. Po ułożeniu produktów w garnku na sam koniec całość przykrywamy szczelnie liśćmi z kapusty, na którą kładziemy wycięty darń odwrócony ziemią do góry w celu docisku. Liście kapusty mają za zadanie zabezpieczyć potrawę przed przedostaniem się ziemi z darnia do wewnętrznej części potrawy.
PROCES PIECZENIA:
Przygotowany garnek należy ustawić na cegłach nad ogniskiem w ten sposób, aby płomienie nie dotykały bezpośrednio garnka. Powszechnie obecnie używane są również żeliwne kociołki z nóżkami i pokrywką dociskową oraz wkręcanym trzpieniem, których już nie trzeba ustawiać na cegłach. Potrawa powinna być pieczona około 1 godziny. Gotowość potrawy należy sprawdzić: czy jej składniki są już miękkie, a tym samym gotowe do spożycia w momencie wyczuwalnego intensywnego zapachu wydobywającego się z garnka. Jeśli potrawa jest już gotowa ( składniki są miękkie) należy rozgarnąć ogień i ułożyć na ok. 10-15 min. garnek na żarze.
PODANIE POTRAWY DO SPOŻYCIA:
Zawartość garnka należy wysypać do głębokiego naczynia bądź miski. Porcję potrawy należy podawać na liściach kapusty i konsumować za pomocą dzidek wystruganych z drewna. Można oczywiście użyć jednorazowych tacek lub talerzy zwykłych. Potrawę można podawać z kubkiem kwaśnego mleka, maślanki lub kefirem czy też ogórkiem kiszonym.